Kan gezonde voeding ons tegen virussen wapenen? Meer dan ooit een belangrijke vraag. Want voor zowel (virus)infecties als degeneratieziekten wordt duidelijk dat het westerse eetpatroon, met zijn overvloed aan bewerkte producten én bijhorende tekorten aan voedingsstoffen, nauw gelinkt is aan ernstige verwikkelingen. Gezonde voeding en een sterk verdedigingssysteem horen dus onlosmakelijk samen.
Welke risicofactoren spelen bij het coronavirus?
Het nieuwe coronavirus is dan wel zeer besmettelijk van aard, het overlijdensrisico wordt uiteindelijk vrij laag ingeschat: zo’n 3%. Maar waarom maken zoveel besmette mensen met weinig of erg milde symptomen de ziekte door, terwijl anderen zo zwaar ziek worden en ondanks intensieve beademing toch overlijden? Een kwestie van tegenslag? Of is er wel degelijk een reden voor?
Zo wordt ouderdom als risico naar voren geschoven. De meeste ernstig zieken en overlijdens vallen immers binnen de groep oudere personen. Maar sommige ouderen en hoogbejaarden overleven de ziekte, terwijl jongere mensen -en zelfs hier en daar een kind of adolescent- overlijden.
Ook obesitas wordt als risicofactor gezien. Obese mensen lopen blijkbaar een hoger risico om ernstig ziek te worden. Maar vormt het overgewicht op zich wel het echte probleem? Misschien moeten we eerder de reden van die obesitas en de samenhangende aandoeningen bekijken: metabool syndroom, chronische laaggradige ontsteking, diabetes, hart-, vaat- en longproblemen, … en ook: voedingsdeficiënties. Al bij de coronastart in Wuhan stelde een helderdenkend Chinees arts in een studie: “Vooraleer de behandeling van een coronapatiënt te starten, zou allereerst zijn voedingstoestand moeten gecheckt worden”.
Iemand met overgewicht kan perfect gezond zijn, met een gezonde eet- en leefstijl.
Maar vaak ligt de oorzaak van (ernstige) obesitas in een ongezond eetpatroon én in te weinig beweging.
Ongezonde voeding leidt tot obesitas
Het westerse eetpatroon maakt ons ziek: industrieel bewerkte, deficiënte producten zoals fastfood en andere kant-en-klaarmaaltijden, veel snelle koolhydraten en ongezonde vetten, te weinig verse groenten en fruit,… Deze voeding is beroofd van vitamines en mineralen, micro- en fytonutriënten.
Overvoeding met ondervoeding dus. En dat is meestal de oorzaak van… obesitas mét begeleidende ziektesyndromen. Want dit westerse eetpatroon leidt regelrecht naar een chronisch inflammatiesyndroom, ook zonder obesitas. En dat is dan weer de oorzaak van andere ziektes én een verzwakt immuunsysteem. Daarbij komt dan nog vaak een jarenlang gebruik -of misbruik- van antibiotica en andere ‘geneesmiddelen’.
Hierdoor faalt het immuunsysteem als er een ‘nieuw’ virus langskomt: de barrières en het microbioom (darm- en andere flora) zijn helemaal niet in staat om een aanval af te slaan.
Weerloos tegen virussen
Want zeker als het om een onbekend, venijnig virus gaat, staan we zwak. Als de eerste verdedigingslinie -dat zijn onze barrières en microbioom, nl. slijmvliesflora in de ademhalingswegen, darmflora en huidflora- er niet in slaagt om het virus in het beginstadium uit te roeien, kan het aangeboren immuunsysteem dit ook niet. Dat immuunsysteem werkt immers met specifieke ‘antilichamen’ (IgG) die pas na vier weken klaar voor de strijd zijn. En zo krijgt eender welk (corona)virus de kans om zich in de slijmvliezen te nestelen en te woekeren: longen, darmen, maar ook hart, nieren, … worden aangetast.
Hierdoor kan het slachtoffer zwaar ziek worden: een verschrikkelijke pneumonie waarbij het longepitheel soms zo zwaar aangetast wordt dat zuurstofwisseling quasi onmogelijk wordt. Extreme ademnood en wekenlange beademing volgen. Ten slotte gaat het immuunsysteem ‘in overdrive’: de verwoestende, heel moeilijk te bedwingen cytokinenstorm (eiwitten en peptiden met signaalfunctie) met orgaanfalen tot gevolg. Ondanks wekenlange intensieve zorgen vaak een fatale situatie, zo blijkt.
Met gezonde voeding risicofactoren uitschakelen
Gezonde voeding wapent ons tegen virussen. We moeten dus eerst en vooral onze eerste verdedigingslinie gezond houden, belangrijk bij een ‘nieuwe’ infectie: intacte slijmvliezen, een goed microbioom en een effectief werkend aangeboren immuunsysteem.
Samengevat:
- De huid en slijmvliesoppervlakken (mucosa) van mond, neus, luchtwegen en maagdarmkanaal, maar ook urinewegen en ogen, vormen een barrière tegen indringers en ieder slijmvliesweefsel.
- Het microbioom, de flora in de darm en op alle huid- en slijmvliesoppervlakken, vormt een cruciale component in dit systeem. Gezonde voeding houdt deze in goede conditie, pre- en probiotica hebben een aanvullende/herstellende rol, zeker bij infecties (of na antibioticagebruik om de darmflora te optimaliseren.
Ouderen en obese mensen hebben een andere darmflora dan jonge, gezonde mensen en dat wordt gezien als een belangrijke risicofactor.
- Het mucosale immuunsysteem (MALT) omvat ook het onderliggende lymfoïde weefsel dat de slijmvliezen beschermt; dit heeft als antilichaamtype IgA (immunoglobuline A).
- De vitamine D-status bepaalt de effectiviteit van de immuunreactie en het MALT. Vitamine A beschermt de slijmvliezen, en werkt in duo met vitamine D, omdat ze een receptor delen, die pas goed werkt als beide tegelijk ‘aandokken’.
- Vitamine A activeert tevens de specifieke slijmvliesreceptoren, die zorgen voor inbouw van immuuncellen. Bij vitamine A-deficiëntie gebeurt dit veel minder, waardoor er minder verdediging is tegen infecties ter hoogte van de slijmvliezen.
Vraag raad aan Topsportadvies om je microbiomen te optimaliseren.
Gezonde voeding voorkomt chronische laaggradige ontsteking
Het probleem bij het westerse eetpatroon is een chronische laaggradige ontsteking (CLGI): het immuunsysteem wordt continu geactiveerd door te hoge voedingsfrequentie (met telkens een immuunactivatie), waardeloze ‘voedings’producten met te veel suiker, omega 6- en andere slechte vetten, en beduidend te weinig nutriënten.
Bovendien krijgt het immuunsysteem de kans niet om ontstekingen zelf ‘af te werken’ door een tekort aan omega 3-vetzuren in de membranen én door sabotage met koortsremmers, pijnstillers en antibiotica. Deze continue laaggradige, systemische ontsteking leidt tot de typische ontstekingsziekten: obesitas en metabool syndroom, diabetes, COPD (chronisch obstructieve longziekten), … Niet de obesitas zelf is dus oorzaak van het hogere risico op inflammatoire verwikkelingen, maar wel alle voornoemde factoren…
Gezonde voeding werkt virusinfecties tegen
Hoe werkt gezonde voeding dan tegen virussen? Welke (voedings)elementen spelen een belangrijke rol? Heel wat inzichten zijn al langer gekend, maar nu volgen nieuwe studies elkaar snel op: over de rol van vitamine D, selenium, antioxidanten… Daarbij ook een studie die stelt dat het westerse voedingspatroon de belangrijkste oorzaak is waarom sommige mensen zich niet tegen het nieuwe coronavirus kunnen verdedigen. Een overzicht:
Omega 3-vetzuren (EPA, DHA)
Zijn sowieso cruciaal voor de bescherming: ze reguleren ontsteking en immuunreactie, én superbelangrijk voor de goede werking van celmembranen, ook van de slijmvliezen.
Probiotica
Een studie uit China bevestigt een dysbiose -de microbiotica raken uit balans- bij een aantal zware Cov!d-19-patiënten. Aantasting van het spijsverteringsstelsel blijkt overigens de prognose te verslechteren. Twee gerandomiseerde studies bevestigen dat toediening van probiotica aan beademde kritisch zieken het risico op longschade vermindert (tegenover placebo).
Vitamines
- Vitamine C: lees het artikel Vitamine C beschermt je lichaam
- De effectiviteit van vitamine C is al overvloedig aangetoond, bij vroegere griepinfecties én in coronatijd.
- Vitamine D: Het is al lang bewezen dat vitamine D via diverse mechanismen het immuunsysteem ondersteunt en beschermt tegen griepinfecties, pneumonie en ARDS.
- Een recente studie linkte o.b.v. de sterftecijfers van meer dan tien Europese landen vitamine D-niveaus van de bevolking aan de ernst van de corona-epidemie. In de zwaarst getroffen landen (Italië, Spanje, Zwitserland) bleken de vitamine D-waarden gemiddeld lager dan het al lage minimum van 30 nmol/liter, vooral bij ouderen. Dit blijkt het risico op een dodelijke afloop significant te verhogen; vitamine D blijkt namelijk de ernst van een cytokinestorm te reduceren. Opmerking: ook in België is vitamine D-deficiëntie een veel voorkomend probleem.
- Vitamine K: patiënten met een verminderde vitamine K-status blijken een slechte prognose te hebben.
Aminozuren
Glutamine en threonine zijn bevorderend voor de slijmvliezen én de lymfocyten. Ze optimaliseren en ondersteunen ook de darmflora.
Mineralen en micronutriënten
- Selenium: Het micronutriënt selenium, dat zelf ook antivirale effectiviteit heeft, is essentieel voor de productie van selenoproteïnes, lichaamseigen antioxidantenzymen, die cruciaal zijn voor de immuniteit én beschermen bij een cytokinenstorm.
- Professor Rayman (Surrey, Engeland) legde de link tussen seleniumstatus en de ernst/mortaliteit van Cov!d-19 in China. Uit deze studie bleek dat in de Chinese provincie met de laagste seleniumratio de dodentol vijf maal hoger was dan elders. Waar voldoende selenium was, hadden de zieken veel meer kans op herstel.
- Zink: wordt vermeld als (mogelijks) beschermend, preventief én als aanvullende therapie. Zink werkt antiviraal, vermindert inflammatie, moduleert de immuniteit, verbetert de afvoer van fluimen én voorkomt longschade door beademing.
Antioxidanten
Het grote gevaar van de ernstige vormen van Cov!d-19 is de cytokinenstorm, gekenmerkt door een verwoestende pneumonie (longontsteking), ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome), fulminante myocarditis en multi-orgaanfalen. Tot nu toe is weinig gepubliceerd over een behandeling die de hiermee gepaarde inflammatie en de respiratoire symptomen effectief kan controleren, behalve zuurstoftherapie en geassisteerde beademing.
Een casestudie over twee ernstige Cov!d-19-patiënten (met Lyme-voorgeschiedenis) in NewYork meldt een acute verbetering en herstel door de toediening van glutathion. Dit is een krachtige lichaamseigen antioxidant, en deze blijkt effectief tegen de cytokinenstorm en ARDS door het ontspoorde inflammatieproces te ‘blokkeren’.
Glutathion is duur, maar de beste voorloper is ideaal als preventie: NAC of N-acetyl-cysteïne, goedkoop en makkelijk te verkrijgen. Laat je hiervoor adviseren.
Andere studies ondersteunen dit: antioxidanten kunnen de uit de hand gelopen immuun- en inflammatoire respons downreguleren en de massief geproduceerde vrije radicalen-storm neutraliseren. Hierdoor kan long- en hartschade bij kritisch zieke Cov!d-19-patiënten voorkomen worden. Deze studies citeren o.a. de antioxidanten vitamine C en E, evenals curcumine en baicalin.
Fytonutriënten
Fytonutriënten, plantaardige stoffen met medicinale eigenschappen, zijn sowieso gezond, en hebben een anti-inflammatoir effect, zie hiervoor curcumine en baicalin.
- Resveratrol: is een bioflavonoïd dat rijkelijk voorkomt in rode druiven en andere donkere bessen. Zeer gezond, want het is sterk anti-inflammatoir en antiviraal, én het reguleert de leptinespiegel.
- Leptine is een hongerregulerend hormoon, dat tevens proinflammatoir en trombogeen is én de reukzin vermindert. Op UMC-Groningen stelde men vast dat alle ernstige Cov!d-19-patiënten, niet alleen obees waren, maar ook een zeer hoge leptinespiegel hadden. Deze is sowieso verhoogd bij obesitas, maar besmette vetcellen blijken ook nog eens extra leptine te produceren, wat een vicieuze cirkel creëert… En: een hoge inname van resveratrol (let op met wijn!) zou beschermend zijn, terwijl te veel vet (niet gespecifieerd) in de voeding allicht het omgekeerde effect heeft.
- Nog andere fytonutriënten, zoals curcumine, quercitine en berberine reguleren de leptinespiegel.
Nutriënten, nog een interessante piste
‘Nutriënten beschermen tegen corona- en influenzavirussen.’ Een recente studie wijst een interessante piste aan om ons te beschermen tegen coronavirussen: bepaalde nutriënten kunnen de beschermende interferon-1-respons tegen RNA-virussen activeren. RNA-virussen, zoals corona en influenzavirussen, hebben één enkele RNA-streng (DNA= dubbele streng).
De geciteerde ingrediënten mét dosering:
- selenium 50-100 µgr
- zink 30-50 mg
- glucosamine 3 gram of meer
- vlier(extract) 600-1500 mg
- spirulina 15 gram
- liponzuur 1200-1800 mg (R-alfaliponzuur dus 400-600 mg)
- NAC – N-Acetylcysteïne 1200-1800 mg: antioxidant en expectorans
- gist-betaglucanen 250-500 mg – opmerking: paddenstoelen worden niet vermeld in deze studie, maar hebben allicht dezelfde werking
- antioxidanten kunnen de excessieve inflammatoire reactie in de longen neutraliseren en afremmen.
Wapen je tegen virussen met gezonde voeding, gezond verstand én voldoende beweging. Een goede gezondheid en immuniteit krijg je niet zomaar, je moet er continu aan werken!
Laat je adviseren en begeleiden!
Osteopaat en causopractor Thorbjörn De Brul van Topsportadvies kent het menselijke immuunsysteem door en door. Laat je testen, adviseren, coachen én verrassen door de straffe resultaten.
Lees ook:
Referenties
- Contini C et al. The novel zoonotic COV!D-19 pandemic: An expected global health concern. Sci. 2020 Apr;24(7):4016-4026.
- Jin Y t al. Virology, Epidemiology, Pathogenesis, and Control of COV!D-19.
- Jin Y, Yang H, Ji W, Wu W, Chen S, Zhang W, Duan G. Viruses. 2020 Mar 27;12(4):372.
- Simonnet A et al. High Prevalence of Obesity in Severe Acute Respiratory Syndrome coronavirus-2 (SARS-CoV-2) Requiring Invasive Mechanical Ventilation. Obesity (Silver Spring) 2020 Apr 9. doi: 10.1002/oby.22831. Online ahead of print.
- Kalligeros M et al. Association of Obesity With Disease Severity Among Patients With COV!D-19. Obesity (Silver Spring) . 2020 Apr 30. doi: 10.1002/oby.22859. Online ahead of print.
- Butler MJ, Barrientos RM. The Impact of Nutrition on COV!D-19 Susceptibility and Long-Term Consequences. Brain Behav Immun. 2020 Apr 18;S0889-1591(20)30537-7.
- Tao L et al. Prevalence of Malnutrition and Analysis of Related Factors in Elderly Patients With COV!D-19 in Wuhan, China. Eur J Clin Nutr . 2020 Apr 22;1-5.
- Zhang L, Liu Y. potenetial interventions for novel coronavirus in China: A systematic review. J Med Virol 2020 May; 92(5):479-490.
Immuunsysteem-CLGI
- Basta G et al. It’s World War at CoV!D-19. The First Battle on the Front of the Viral Invasion Against the Exitus for Interstitial Pneumonia Was Decisive. Recenti Prog Med 2020 Apr;111(4):238-252.
- MH Kin, EJ Taparowsky, CH Kim. Retinoic acid differentially regulates the migration of innate lymphoid cell subsets to the gut. Immunity 2015.
- Purdue study finds vitamin A directs immune cells to the intestines. July 9, 2015.
- La Fata G, Weber P, Mohajeri MH. Probiotics and the Gut Immune System: Indirect Regulation. Probiotics Antimicrob Proteins. 2018.
- Yan He, Yuan Yue, Xi Zheng, et al. Curcumin, Inflammation, and Chronic Diseases: How Are They Linked? Molecules. 2015.
Voeding
- DiNicolantonio JJ, McCartya MF. Nutraceuticals have potential for boosting the type 1 interferon response to RNA viruses including influenza and coronavirus. Prog Cardiovasc Dis. 2020 Feb 12 Epub ahead of print. doi: 10.1016/j.pcad.2020.02.007
- Shah AM et al. Glutamine metabolism and its Role in Immunity. Animals(Basel) 2020; 10(2):pii:E326.
Probiotica
- Mak JWY et al. Probiotics and COV!D-19: one size does not fit all. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2020 Apr 25 doi: 10.1016/S2468-1253(20)30122-9 [Epub ahead of print]
- Xu K, Cai H, Shen Y. Management of corona virus disease-19 (COV!D-19): the Zhejiang experience. Zhejiang Da Xue Xue Bao Yi Xue Ban. 2020;49 (in Chinese). [Google Scholar]
- Feng Z, Wang Y, Qi W. The small intestine, an underestimated site of SARS-CoV-2 infection: from red queen effect to probiotics. Preprints. 2020 doi: 10.20944/preprints202003.0161.v1. published online March 10. (preprint).
- Wong SH, Lui RNS, Sung JJY. COV!D-19 and the digestive system. J Gastroenterol Hepatol. 2020 doi: 10.1111/jgh.15047. published online March 25.
- Chen CJ et al. Role of the intestinal microbiota in the immunomodulation of influenzavirusinfection; Microbes infect 2017; 19(12):570-79.
Vitamines
- Cheng RZ. Can Early and High Intravenous Dose of Vitamin C Prevent and Treat Coronavirus Disease 2019 (COV!D-19)? Med Drug Discov 2020 Mar; (5):100028.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7167497/pdf/main.pdf
- Daneshkhah A et al. The Possible Role of Vitamin D in Suppressing Cytokine Storm and Associated Mortality in COV!D-19 Patients. 2020 30 april. doi.org/10.1101/2020.04.08.20058578
- https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.04.08.20058578v3
- Grant WB et al. Evidence that vitamin D supplementation could reduce risk of influenza and COV!D-19 infections and deaths. Nutrients 2020; 12:988. https://www.mdpi.com/2072-6643/12/4/988
- Ilie PC, Stefanescu S, Smith L. The role of Vitamin D in the prevention of Coronavirus Disease 2019 infection and mortality. Infectious Diseases 2020, preprint: DOI: 10.21203/rs.3.rs-21211/v1 https://www.researchsquare.com/article/rs-21211/v1
- Dofferhoff ASM, Piscaer I, Schurgers LJ, Walk J, et al. Reduced Vitamin K Status as a Potentially Modifiable Prognostic Risk Factor in COV!D-19. Preprints 2020, 2020040457. doi: 10.20944/preprints202004.0457.v1.
Mineralen, micronutriënten
- Zhang J, Rayman m et al. Association between regional selenium status and reported outcome of COV!D-19 cases in China. Am J Clin Nutr 2020; april, DOI: 10.1093/ajcn/nqaa095
- https://www.sciencedaily.com/releases/2020/04/200429105907.htm
- https://www.ugent.be/nl/actueel/selenium-tekort-corona-cov!d-onderzoek.htm
- https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontstaan-en-inperking-van-het-sars-virus
- Read SA et al. The Role of Zinc in Antiviral Immunity. Adv Nutr 2019; 10(4):696-710.
- Skalny AV et al. Zinc and Respiratory Tract Infections: Perspectives for COV!D‑19 (Review) Int J Mol Med 2020 Apr 14. doi: 10.3892/ijmm.2020.4575. Online ahead of print.
- Read SA et al. The Role of Zinc in Antiviral Immunity. Adv Nutr. 2019 Jul 1;10(4):696-710.
- AO-GSH
- https://www.naturalhealth365.com/glutathione-respiratory-distress-3406.html
- Horowitz RI et al. Efficacy of glutathione therapy in relieving dyspnea associated with COV!D-19 pneumonia: A report of 2 cases. Respir Med Case Rep 2020; 30: 101063.
- Wang JZ et al. An anti-oxidative therapy for ameliorating cardiac injuries of critically ill COV!D-19-infected patients. Int J Cardiol 2020; 6 april. DOI:https://doi.org/10.1016/j.ijcard.2020.04.009
- Polonikov AV. Endogenous deficiency of glutathione as the most likely cause of serious manifestations and death in patients with the novel coronavirus infection (COV!D-19): a hypothesis based on literature data and own observations. Preprint (PDF Available) · April 2020
- Forman HJ, Zhang H, Rinna A. Glutathione: overview of its protective roles, measurement, and biosynthesis. Mol Aspects Med. 2009 Feb-Apr;30(1-2):1-12.
- Cheng RZ. Can Early and High Intravenous Dose of Vitamin C Prevent and Treat Coronavirus Disease 2019 (COV!D-19)? Med Drug Discov 2020 Mar; (5):100028.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7167497/pdf/main.pdf
- Boretti A, Banik BK. Intravenous Vitamin C for reduction of cytokines storm in Acute Respiratory Distress Syndrome. PharmaNutrition. 2020 Apr 21;12:100190.
Fytonutriënten
- Horne JR, Vohl MC. Biological plausibility for interactions between dietary fat, resveratrol, ACE2, and SARS-CoV illness severity. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2020 May 1;318(5):E830-E833.
- Wahedi HM, Ahmad S, Abbasi SW. Stilbene-based natural compounds as promising drug candidates against COV!D-19. J Biomol Struct Dyn. 2020 May 12:1-10.
- Marinella MA. Indomethacin and resveratrol as potential treatment adjuncts for SARS-CoV-2/COV!D-19. Int J Clin Pract. 2020 May 15:e13535.
Vincent
op 02 Feb 2021